Bu yazımızda Kıdem Tazminatı Yükümlülüğü gibi bilançoda karşılık ayrılması gereken çalışan faydalarından Jübile Ödülleri, Yıllık İzin Karşılıkları ve Ertelenmiş İkramiyeler konusunu işliyoruz…
Bilindiği gibi Uluslararası Muhasebe Standardı 19 tanımlanmış çalışan faydalarını aşağıdaki 4 kategoriden birinde sınıflamaktadır:
Peki, bunların hangileri için bilançoda karşılık ayırmak gerekiyor? Kısa vadeli olduğundan (1) için karşılık ayırmaya gerek yok, (2) ise ülkemizde daha çok 1. basamak emeklilik sistemi (SGK) tarafından karşılanıyor ve ülkemizde çok yaygın değil. Ancak (3) ve (4), bu yazımızın konusu.
UMS 19’a göre (3) ve (4) için;
Bu iki fayda tanımı için aktüeryal yöntemler kullanılması, karşılıkların en doğru ve hassas şekilde hesaplanmasını sağlayacağından önceliğimiz olmalı. Türkiye’de en çok bilinen ve yasal bir zorunluluk olan kıdem tazminatı yükümlülükleri madde (4) kapsamında tanımlanmakta ve raporlanmaktadır. Bu konuyla ilgili önceki bir yazımızı burada bulabilirsiniz.
Bu yazımızda çalışanlara uzun vadeli (1 yıldan uzun süreli) olarak taahhüt edilen ve çalışırken ödenmesi gereken bazı fayda türlerini inceleyeceğiz. Bunlar genellikle çalışan devamlılığını sağlamak üzere işveren firmada kalma şartına bağlı faydalar olsa da, bazıları yine yasal zorunluluktan gelmektedir.
Yukarıda madde (3) te sayılan bazı uzun vadeli fayda örneklerini aşağıda vermeye çalıştık:
Bu tür uzun vadeli tanımlanmış çalışan fayda planlarının amacı; çalışanların firmada sürekliliklerini teşvik etmektir. Genelde çalışanların işveren firmadaki “kıdem sürelerine” bağlı olarak verilmektedir. Bir kez hak edilebileceği gibi, belli bir kıdem artışına bağlı birden çok kez çalışan tarafından hak edilebilir. Bugünden işveren firma tarafından “hak ediş tanımı” yapılmış bir uzun dönem çalışan fayda plan türüdür. Örneğin, çalışanın işe başladığı firmada her 3 yılda bir 2 brüt maaşı hizmet ödülü olarak alması gibi.
Bu tarz plan türlerinde çalışan için ulaşılması gereken “kıdem” kimi işveren firmalarda “çalışmış olduğu yıl sayısı” baz alınarak tanımlanırken (örn. 3 yıl), kimi işveren firmalarda “emeklilik statüsüne” ulaşması baz alınmıştır.
İşveren firmada bir yılını dolduran her çalışan yasal olarak belli kıdem sürelerine ve sağlık sebeplerine bağlı ücretli izin süreleri hak eder. Ancak çalışan faydalarından biri olan “ücretli izinler” biriken ve birikmeyen olarak ikiye ayrılıyor.
Birikmeyen izinler kullanılmadıklarında yanarken (doğum izni gibi), biriken izinler yıllar içinde artabiliyor (örn. Kullanılmayan yıllık izinler). İzinler 12 aydan fazla süredir birikmeye devam ediyorsa (örneğin kullanılmamış izin karşılıkları ödenmiyor ve birikmeye devam ediyor ise) bizce bunlar için de bilançoda karşılık ayırmak gerekli. Burada ilginç olan durum, bu yükümlülüklerin her türlü ayrılma anında ödeneceğinin kesin olması. İzinlerin birikme ve kullanılma yöntem ve istatistiklerine göre aktüeryal karşılıkları hesaplamak ve bunlar için bilançoda karşılık ayırmak mümkündür.
Bunlardan kastımız, bugünkü çalışma karşılığında 1 yıldan fazla süre ertelenmiş ve bazı şartlara bağlı olarak kazanılacak ödüller. Örneğin yılsonu satış komisyonlarının 18 ay sonra ödenmesi gibi. Bu tür faydalar da 1 yıldan uzun süreli taahhütler olduğu için ıskonto edilmeli ve bilançoda karşılık ayrılmalıdır.
Adendum’un bu Konulara İlişkin Hizmetleri
Adendum olarak, yukarda belirtilen tüm detayları kullanarak aktüeryal yöntemlerle bu ve benzer çalışan faydaları için karşılıkları ve cari yıl maliyetlerini UMS19 standartlarında hesaplıyor, İngilizce ve/veya Türkçe rapor eşliğinde ve aktüer imzalı sunuyoruz. Ayrıca, demografik ve ekonomik varsayımlarda işletmenin dinamiklerini de dikkate alarak önerilerde bulunuyor, müşterilerimiz için en hassas karşılıkları ayırmak üzere çalışıyoruz.